Chăn nuôi gia cầm là ngành truyền thống đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế – xã hội Việt Nam. Sau gần 40 năm đổi mới, ngành đã đạt sản lượng ấn tượng với 2,4 triệu tấn thịt và hơn 2 tỷ quả trứng mỗi năm. Tuy nhiên, ngành đang đối mặt với nhiều thách thức lớn như giá giảm, thị trường bấp bênh, mô hình phát triển lạc hậu và niềm tin của doanh nghiệp dần lung lay trước tương lai bất định.
Trước bối cảnh đó, sáng ngày 22/5/2025 tại Trung tâm Hội nghị Quốc tế, Hiệp hội Gia cầm Việt Nam phối hợp cùng với Bộ Nông nghiệp và Môi trường và sự đồng hành của Công ty TNHH Triển lãm VNU Exhibitions Asia Pacific, Công ty CP Triển lãm Công nghệ và Sự kiện Quốc tế ITEC tổ chức Hội nghị với chủ đề “Phát triển ngành gia cầm Việt Nam theo chuỗi giá trị bền vững”.
Ông Phạm Kim Đăng, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi và Thú y
Phát biểu khai mạc Hội thảo, ông Phạm Kim Đăng, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi và Thú y cho biết Ngành chăn nuôi hiện đang giữ một vai trò hết sức quan trọng trong phát triển kinh tế – xã hội của Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh quỹ đất nông nghiệp ngày càng thu hẹp. Mặc dù diện tích đất đai hạn chế, nhưng với những nỗ lực đổi mới, ngành chăn nuôi đã có bước chuyển mạnh mẽ theo hướng công nghiệp hóa và hiện đại hóa, không chỉ góp phần đảm bảo sinh kế cho hàng triệu hộ dân mà còn đóng vai trò trong việc giữ ổn định an sinh xã hội và kinh tế vĩ mô của đất nước.
Trong đó, chăn nuôi gia cầm là một trong ba đối tượng vật nuôi chủ lực bên cạnh chăn nuôi lợn và trâu bò. Với ưu điểm vốn đầu tư không cao, thời gian quay vòng nhanh và dễ thích nghi, ngành chăn nuôi gia cầm không chỉ cung cấp nguồn thực phẩm thiết yếu cho người tiêu dùng, mà còn đóng vai trò đặc biệt quan trọng ở khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa – nơi sinh kế người dân vẫn còn nhiều phụ
thuộc vào nông nghiệp.
Cơ cấu giống mất cân đối: Rào cản cho xuất khẩu
Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê (GSO), tổng đàn gà lấy thịt của Việt Nam đã ghi nhận mức tăng trưởng đều đặn trong giai đoạn 2016-2025, với tốc độ bình quân đạt trên 4%/năm từ năm 2020 đến nay. Dự báo đến năm 2025, tổng đàn gà lấy thịt có thể vượt ngưỡng 410 triệu con, cho thấy xu hướng mở rộng sản xuất và đáp ứng tốt hơn nhu cầu tiêu dùng trong nước.
Tuy nhiên, một điểm đáng chú ý là cơ cấu giống trong tổng đàn gà vẫn nghiêng mạnh về gà màu – dòng gà truyền thống phục vụ thị trường nội địa. Dữ liệu năm 2024 cho thấy gà trắng lấy thịt chỉ chiếm dưới 25% tổng đàn, trong khi gà màu chiếm đến hơn 75%. Đây là minh chứng cho thói quen tiêu dùng chuộng gà ta, gà thả vườn của người Việt, nhưng cũng đặt ra thách thức nếu muốn đẩy mạnh xuất khẩu – vốn ưu tiên dòng gà trắng chế biến.
Trước thực tế này, nhiều chuyên gia nhận định rằng ngành chăn nuôi gia cầm cần có chiến lược dài hạn để phát triển song song cả hai dòng sản phẩm. Trong khi gà màu tiếp tục phục vụ thị trường nội địa, thì việc mở rộng chăn nuôi gà trắng theo tiêu chuẩn quốc tế sẽ là chìa khóa để tiếp cận các thị trường xuất khẩu như Nhật Bản, Hàn Quốc, EU… vốn đòi hỏi cao về chất lượng, truy xuất nguồn gốc và chuỗi cung ứng đồng bộ.
Cần thay đổi mô hình tăng trưởng và thể chế hỗ trợ
Nguyễn Thanh Sơn – Chủ tịch Hiệp hội Gia cầm Việt Nam
TS. Nguyễn Thanh Sơn – Chủ tịch Hiệp hội Gia cầm Việt Nam cho biết ngành gia cầm Việt Nam trải qua 5 giai đoạn phát triển lớn, từ chăn nuôi nhỏ lẻ trước 1973 đến giai đoạn công nghiệp hóa và hội nhập sâu rộng sau năm 2010. Tuy nhiên, từ năm 2022 đến nay, ngành đang rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng về giá, thị trường và niềm tin, khiến tăng trưởng chậm lại, sản xuất kém hiệu quả và nhiều doanh nghiệp thua lỗ kéo dài. Dù vậy, ngành vẫn ghi nhận một số điểm sáng như duy trì được sản lượng thịt và trứng, đóng góp khoảng 220–250 ngàn tỷ đồng giá trị sản xuất mỗi năm, từng bước vươn ra thị trường xuất khẩu và góp phần quan trọng trong giải quyết sinh kế cho hàng triệu hộ nông dân.
Tuy nhiên, ngành vẫn đối mặt với nhiều thách thức lớn như sự phụ thuộc vào nhập khẩu nguyên liệu đầu vào, cạnh tranh gay gắt từ sản phẩm gia cầm nhập khẩu và buôn lậu, rủi ro dịch bệnh, biến đổi khí hậu, quỹ đất chăn nuôi bị thu hẹp và bất cập trong thể chế, chính sách. Sự chênh lệch năng lực giữa doanh nghiệp FDI, doanh nghiệp nội và hộ chăn nuôi cũng khiến ngành thiếu tính liên kết và phát triển không đồng đều.
Để vượt qua khủng hoảng và phát triển bền vững, Hiệp hội đề xuất chuyển đổi mô hình tăng trưởng từ chạy theo sản lượng sang chú trọng giá trị gia tăng, tổ chức lại hệ thống sản xuất – thương mại theo chuỗi, khai thác tốt hơn thị trường trong và ngoài nước, nâng cao năng suất thông qua đổi mới công nghệ và cải thiện giống. Ngoài ra, cần tháo gỡ các điểm nghẽn về thể chế, kiểm soát chặt nhập khẩu và kịp thời xử lý các khủng hoảng truyền thông như vụ việc “trứng giả”, để bảo vệ niềm tin người tiêu dùng và ổn định thị trường.
Chiến lược dài hạn và kiểm soát an toàn là then chốt
Phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến nhấn mạnh, trong bối cảnh quốc tế đầy biến động như việc Hoa Kỳ áp thuế cao lên nhiều ngành kinh tế, đặc biệt là Trung Quốc, hay cuộc xung đột kéo dài giữa Nga và Ukraine, Việt Nam vẫn giữ được sự ổn định trong sản xuất, duy trì hoạt động đối nội và đối ngoại một cách sôi động. Tuy nhiên, ngành chăn nuôi gia cầm trong nước lại đang đối mặt với hiệu quả sản xuất thấp, đặt ra câu hỏi về nguyên nhân, giải pháp và cách thức tổ chức thực hiện để cải thiện tình hình.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến
Cùng với đó, công tác kiểm soát dịch bệnh và buôn lậu gia cầm cần được tăng cường hơn nữa. Ông yêu cầu Cục Chăn nuôi và Thú y sớm có văn bản gửi Bộ Công an để xử lý nghiêm thông tin sai lệch về trứng giả lan truyền trên mạng xã hội, đồng thời phối hợp với lực lượng chức năng trong kiểm soát đường biên giới và ngăn chặn buôn lậu, đặc biệt trong bối cảnh nước ta có đường biên giới và bờ biển trải dài, việc kiểm soát nghiêm ngặt là điều kiện tiên quyết để giữ vững sự ổn định cho ngành.
Thứ trưởng cũng cho rằng việc quy hoạch lại cơ sở chăn nuôi là cần thiết, cần ưu tiên phát triển tại những vùng quy hoạch hợp lý, xa khu dân cư nhằm đảm bảo an toàn sinh học và xử lý môi trường hiệu quả. Bên cạnh đó, việc cải cách thủ tục hành chính, sớm ban hành các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật phù hợp với bối cảnh mới sẽ giúp tạo thuận lợi hơn cho người chăn nuôi và doanh nghiệp phát triển.
Ông kết luận, để ngành gia cầm phát triển ổn định và bền vững, Việt Nam cần có một chiến lược dài hạn, với tầm nhìn đến năm 2030 – 2045, vừa đáp ứng được yêu cầu của thị trường trong nước, vừa từng bước nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Bài và ảnh: Trần My
Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam
(https://nhachannuoi.vn/go-kho-cho-nganh-gia-cam-dat-muc-tieu-phat-trien-den-2045/, ngày 23/5/2025)
